Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 1 inci maddesi, 18 yaşından küçük herkesi “çocuk” olarak tanımlamaktadır. “Çocuk işçiliği” terimi genellikle çocukları çocukluklarından, potansiyellerinden ve onurlarından yoksun bırakan, fiziksel ve zihinsel gelişime zarar veren işleri kapsamaktadır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre dünyada 64 milyonu kız, 88 milyonu erkek çocuğu olmak üzere toplam 152 milyon çocuk, diğer bir deyişle her 10 çocuktan biri, çocuk işçi olarak çalışmaktadır. Tarım işçiliğinde, ağır işlere kadar birçok sektörde çocuk işçi varlığı saptanmıştır. Çalışmaya zorlanan çocukların en temel hakları olan sağlık ve eğitim hakları ellerinden alınmaktadır.
Çocuk işçiliğinin temel sebepleri arasında yoksulluk, göç, ücretsiz ve kaliteli eğitime erişememe, yetişkin olan aile bireylerinin işsizliği, geleneksel bakış açısı ve sosyal dışlanma, denetim eksikliği, kayıt dışılık ve ucuz iş gücü talebi olarak sıralanabilmektedir.
Uluslararası Çalışma Örgütü, 1991 yılından itibaren çocuk işçiliğini uluslararası düzeyde gözetilmesi gereken bir konu olarak belirlemiş ve “Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi Uluslararası Programı (IPEC)”ını başlatmıştır. IPEC, 1992 yılında Türkiye’de dahil olmak üzere altı ülkede başlamıştır. IPEC’in uzun vadeli asıl hedefi çocuk işçiliğine son vermek, kısa ve orta vadeli hedefi ise çocukların korunması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesidir. Ülkemizde 2018 yılı “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Yılı” ilan edilmiş, bu konuda iyileştirilme çabalarının hız kazanması amaçlanmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2019 Hanehalkı İşgücü Araştırması içinde sürdürülen, 5-17 yaş grubundaki çocuklara uygulanan “5. Çocuk İşgücü Araştırması” sonuçlarına göre, Türkiye’de bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 720 bin olarak belirlenmiştir. Cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların %70,6’sını erkek çocukların, %29,4’ünü ise kız çocukların oluşturduğu görülmektedir.
Çocuk haklarının korunması adına, Birleşmiş Milletler tarafından 12 Haziran, Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü ilan edilmiştir. COVID -19 pandemisi devam ederken, karantina uygulamalarının aile gelirine olan zararlarının ve okul kapatma uygulamalarının çocuk işçiliğinde artışa neden olacağından endişe edilmektedir. Türkiye nüfusunun %27,2’sini çocuk nüfus oluşturduğu göz önüne alındığında, çocukların sosyal ve ekonomik krizlerden etkilenmeden, okullaşma oranlarının korunması önemlidir.
Kaynaklar
- COVID-19 may push millions more children into child labour – ILO and UNICEF. https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/covid-19/WCMS_747583/lang–en/index.htm (Son erişim tarihi: 09.06.2021)
- TUİK Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Child-Labour-Force-Survey-2019-33807 (Son erişim tarihi: 09.06.2021)
- TUİK İstatistiklerle Çocuk, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2020-37228 (Son erişim tarihi: 09.06.2021)
