Rotavirüs Nedir?
Rotavirüs tüm dünyada görülen en sık ishal etkenidir. Rotavirüs hemen hemen tüm bebek ve çocukları enfekte eder ve ciddi ishallerin ana nedenidir.
Rota virus enfeksiyonları genellikle ateş ve kusma ile başlar ve ishal (sulu, kan içermeyen) ile devam eder. İshal bazı hastalarda hafif seyrederken bazı hastalarda ciddi sıvı kayıpları (dehidratasyon) nedeniyle hastaneye yatış gerekebilir ve ölüme neden olabilir. Hastaneye yatış gerektiren ishal vakalarında da en sık etken rota virüstür. Çoğu hastada ishal 3-9 gün sürer. Rota virüs ile enfekte olan hastalarda genellikle 3-5 günlük bir kuluçka süresi sonrasında belirtiler görülür.
Nasıl Bulaşır?
Rotavirüs çok bulaşıcıdır. Mikrop bulaşmış su veya gıdayla, mikrobu taşıyan eller yoluyla vücuda alınır. Yuva gibi kalabalık ortamlarda, özellikle çocuklar tuvaletten sonra ve yemekten önce ellerini yıkamayı unuttuklarında kolayca yayılır. O kadar bulaşıcıdır ki, genel hijyen koşulları ne kadar iyi de olsa, hemen her çocuk 5 yaşını doldurmadan rota virüs ishali geçirmiş olmaktadır. Ülkemiz gibi ılıman iklim kuşağındaki ülkelerde, kış (Aralık-Nisan) aylarında görülür. Özellikle 2 yaş altı küçük çocuklar etkilenir. Erişkinlerde ise daha hafif seyreder.
Rotavirüs Enfeksiyonuna Karşı Korunma Nasıl Olur?
Hastalığı düzeltmek için etkin bir ilaç tedavisi yoktur. Rota virüs aşısı olmak rota virüs hastalığından çocukları korumanın en iyi yoludur. Ağız yoluyla yutularak alınan bir aşıdır; iğne değildir.
Sabunla el yıkamak virüsü öldürmez ancak enfeksiyonun yayılmasını azaltır. Tuvaletten çıktıktan ve bebeklerin bezlerini değiştirdikten sonra el yıkamaya dikkat edilmelidir.
Aşılama Şeması Nasıldır?
Ülkemizde ruhsatlı 2 adet Rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Her iki aşı da (Rotarix ve Rotateq) güvenlidir ve rotavirus enfeksiyonuna karşı koruma sağlamaktadır. Her iki aşı da diğer aşılar ile aynı anda uygulanabilmektedir.
Rotateq aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 5 antijen içerir. Toplam 3 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.
Rotarix aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 1 antjien içerir, ancak diğer suşlara karşı da koruma sağlar. Toplam 2 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.
Aşının Yan Etkileri Nelerdir?
Rotavirus aşıları tüm dünyada güvenle uygulanmaktadır. Rotavirüs aşısı olmak rotavirüs hastalığını geçirmekten daha güvenlidir. Tüm aşılar gibi rotavirus aşıları nadiren alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Diğer gelişebilecek yan etkiler; %1-3 oranında geçici hafif kusma ve ishaldir.
Özel Durumlarda Aşılama
- Rotavirüs ishali geçiren çocuklara da aşı yapılması önerilmektedir. Gerek farklı serotiplerin toplumda gözüküyor olması, gerekse de ilk atak ile sonraki ciddi enfeksiyonların önüne geçilemediği için aşı önerilmektedir.
- Prematüre bebekler 6 haftalık olduklarında klinik olarak stabil iseler ve taburcu olacaklarsa veya olmuşlarsa aşılanabilirler.
- İlk rotavirus aşısından sonra ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş olan kişiler tekrar bu aşı ile aşılanamazlar.
- Ciddi bağışıklık sistemi yetmezliği (ciddi kombine immun yetmezlik) olanlara rotavirus aşısı yapılmaz.
- Barsak düğümlenmesi (intusepsiyon) geçirenler rotavirus aşısı ile aşılanamazlar.
Rotavirüs Aşısı Hakkında Daha Fazla Bilgiye Nereden Ulaşabilirim?
- https://asi.saglik.gov.tr/
- Gökçay G, Beyazova U. İlk beş yaşta çocuk sağlığı izlemi. İstanbul, Nobel Kitabevi; 2017
“Bilgilendirme broşürleri Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 3 öğrencilerinin (Özge Atış, Uğur Girgiç, Nouraldin Kharausha, Zuhal Şahin) 2014 yılında Sosyal Pediatri Bilim Dalı’nda Prof. Dr. Perran Boran danışmanlığında “Çocukluk çağı hastalıkları aşıları hakkında aile bilgi düzeyleri ve inançlarının araştırılması” başlıklı Introduction to Clinical Practice (ICP) projesi kapsamında hazırlanmış, 2019 yılında İstanbul Sosyal Pediatri Ekibi tarafından güncellenmiştir.”
